Opnieuw gaat Nederland grotendeels op slot. In een verwoede poging de oplopende coronabesmettingen af te remmen, kondigde het kabinet maandagavond een harde lockdown af die de economie en het sociale leven verder zal ontwrichten.
Het is ‘onvermijdelijk’ dat Nederland terugkeert naar de situatie van dit voorjaar, zei premier Mark Rutte in een toespraak tot de natie vanuit het Torentje. Terug dus naar de lege winkelstraten, de lege kantoren, de lege treinen en de lege schoolklassen. ‘Het aantal contacten tussen mensen moet echt omlaag, daar moet alles op gericht zijn.’
Het was de tweede keer dat de minister-president tijdens deze coronacrisis een televisietoespraak vanuit het Torentje inzette, als ultiem crisiscommunicatiemiddel om een gevoel van urgentie op te roepen in de samenleving, die na bijna driekwart jaar van beperkende maatregelen ‘coronamoe’ is. En net als half maart, aan het begin van de eerste coronagolf, was de boodschap van de premier ‘ingrijpend’ en ‘heftig’, erkende hij zelf.
Online onderwijs
Onder andere kledingzaken, bouwmarkten, musea, kappers en sportscholen moeten vanaf dinsdag hun deuren minimaal vijf weken sluiten. Basis- en middelbare scholen en het hoger onderwijs stappen woensdag voor eenzelfde periode noodgedwongen weer over op online lesgeven.
Met de afkondiging van deze maatregelen is het kabinet in een situatie beland die het eerder koste wat koste wilde vermijden: een tweede lockdown. Eentje die zelfs verder gaat dan de ‘intelligente lockdown’ van dit voorjaar. Toen mochten kledingzaken, tuincentra en meubelboulevards wel openblijven, al sloten veel winkels vrijwillig de deuren omdat klanten wegbleven. Vooral de hernieuwde sluiting van de scholen is een pijnlijk besluit.
Nederland op slot
Onderwijs op afstand: scholen, hogescholen en universiteiten vanaf woensdag dicht tot 18 januari.
Alle niet-noodzakelijke winkels dicht. Supermarkten, bakkers, slagers, drogisten, opticiens mogen open blijven.
Alle publiek toegankelijke locaties dicht: van casino tot bibliotheek. Hotels mogen open, maar zonder restaurant of room service.
Alle niet-medische contactberoepen, zoals bijvoorbeeld kappers en nagelsalons, moeten dicht.
Alle binnensportlocaties dicht, boven de 18 jaar geen teamsporten. Groepsgrootte buiten maximaal twee personen.
Reizen naar het buitenland wordt dringend afgeraden tot half maart. Burgers uit niet-EU landen zonder negatieve testuitslag mogen land niet binnen.
Werk thuis tenzij het niet anders kan. Alleen noodzakelijke reizen in het OV.
Maar de oplopende besmettingscijfers en ziekenhuisopnames laten het kabinet geen andere keus, zei Rutte. De premier refereerde aan de gemiddeld 9000 nieuwe besmettingen die er dagelijks bijkomen (‘binnen zes dagen een Kuip vol’), de 60 sterfgevallen per dag en de één miljoen reguliere zorgbehandelingen die dit jaar al zijn uitgesteld.
Het reproductiegetal, dat aangeeft hoe snel het virus zich verspreidt, is geklommen tot 1,24, wat betekent dat het virus weer exponentieel om zich heen grijpt. ‘We hadden zicht op een remweg tot half januari, maar inmiddels is die remweg buiten beeld’, zei zorgminister Hugo de Jonge.
Verdeeldheid in kabinet
De harde lockdown vormt de climax van maanden discussie binnen het kabinet over de aanpak van het virus. De spanningen liepen soms hoog op, tussen ministers die koersten op een zo laag mogelijk aantal besmettingen om de zorg te ontzien en degenen die de economie wat meer ruimte wilden geven. Die verdeeldheid resulteerde vaak in besluiten die al snel weer werden ingehaald door de werkelijkheid. Het kabinet hobbelt steeds achter de feiten aan, fulmineerde de linkse oppositie.
In september moesten de kroegen een uurtje eerder dicht, half oktober ging de hele horeca op slot. Er kwam een routekaart, die vervolgens niet werd gebruikt.
Lang hoopte Rutte dat een gedeeltelijke lockdown én een appel op de eigen verantwoordelijkheid genoeg zou zijn het aantal besmettingen terug te dringen. Voorzichtig sprak het kabinet half november de hoop uit op enkele versoepelingen van het coronaregime in aanloop naar kerst. Misschien zouden de restaurants hun deuren kunnen openen, wellicht konden mensen meer gasten thuis ontvangen.
Vaker naar het werk
Niets van dit alles. De 3500 besmettingen die het RIVM dezer dagen had moeten registreren, zijn er in werkelijkheid ruim twee keer zoveel: zondag waren het er bijna 10.000. De angst voor het virus, die burgers dit voorjaar nog disciplineerde, lijkt weggeëbd. Mensen gaan weer meer winkelen, vaker naar hun werk of op bezoek bij familie en vrienden.
Het virus springt ‘veel te vaak over’, stelde Rutte. Na een weekend vol crisisoverleg, gealarmeerd door de prognoses van het RIVM over stijgende ziekenhuisopnames, greep het kabinet daarom alsnog naar de grote hamer die het virus moet plat meppen.
Gezondheidseconoom Xander Koolman betreurt het dat kabinet niet eerder ingreep. ‘Toen de mobiliteitscijfers onvoldoende zakten was dat voor mij een signaal dat de maatregelen geen zoden aan de dijk zetten. Achteraf gezien was het beter geweest als we toen iets strenger waren geweest. Dat is erg jammer, want deze lockdown leidt tot bijzonder grote schade.’
Toch biedt deze tweede lockdown meer perspectief dan de vorige, probeerde De Jonge de moed erin te houden. Hij wees op de vaccinatiecampagne die begin januari start en de opgeschroefde testcapaciteit bij de GGD’s en bedrijven. Die combinatie zal er toe leiden dat de meeste beperkingen in de loop van volgend jaar verdwijnen. ‘Maar de komende weken gaan gewoon pittig worden.’
Bron @FD