Zzp’ers die kunnen terugvallen op het inkomen van hun partner kunnen vanaf volgende maand geen coronasteun meer aanvragen. Nu de coronacrisis langer duurt, vindt staatssecretaris van Sociale Zaken Tamara van Ark (VVD) dat voortzetting van de zogeheten Tozo-regeling gepaard moet gaan met strengere voorwaarden. Dat zeggen Haagse bronnen die inzage hebben gehad in de plannen.
De invoering van de partnertoets is bedoeld om te garanderen dat alleen zzp’ers in ‘broodnood’ beroep doen op de zzp-regeling. Tot nu toe stelde het kabinet bewust nauwelijks eisen aan de aanvragers, onder het devies dat snelheid boven zorgvuldigheid ging. Sociale Zaken volstond met een ‘moreel appel’ om geen misbruik te maken van de zzp-bijstand, die maximaal € 1500 per zzp’er maand bedraagt. Het kabinet trok er van maart tot en met mei al € 3,5 mrd voor uit.
Sinds de invoering hebben ruim 440.000 zelfstandigen aangeklopt bij hun gemeente voor steun. Die stormloop is zo groot dat het kabinet bij een verlenging van de regeling niet zou ontkomen aan een strengere beoordeling, was al langer de verwachting. Nu zullen zelfstandigen die een beroep willen doen op de verlengde regeling, schriftelijk moeten verklaren dat hun partner onvoldoende inkomen heeft om op terug te vallen. De gemeenten, die belast zijn met de uitvoering, hebben daarmee een handhavingsinstrument om onterechte steun achteraf terug te vorderen.
Excessen
‘Ik begrijp best dat het kabinet een extra toets overweegt om de schaarse excessen eruit te filteren’, reageert Peter Heijkoop, voorzitter van de commissie Participatie, Schuldhulpverlening en Integratie bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Heijkoop, tevens wethouder in Dordrecht, kent uit zijn eigen gemeente ‘meerdere gevallen’ van zelfstandigen die bij hun aanvraag ronduit toegaven dat hun partner nog altijd een veelvoud van een modaal inkomen verdiende. ‘Daar is deze steun in essentie niet voor bedoeld.’
Van Ark zou ook de invoering van een vermogenstoets hebben overwogen, zoals die ook voor de bijstand geldt. Daardoor zouden zzp’ers zonder inkomen eerst moeten interen op hun spaargeld of zelfs hun huis moeten verkopen. Maar die toets is zo zwaar dat de behandeling van een gemiddelde Tozo-aanvraag dertig maal zoveel tijd zou kosten, zegt Heijkoop. ‘Ambtenaren moeten gaan grasduinen in het kadaster, ze moeten de overwaarde van koophuizen gaan beoordelen, hypotheekinschrijvingen controleren. Dan wordt de Tozo onuitvoerbaar.’
‘Moreel onwenselijk’
Heijkoop krijgt bijval van de Amsterdamse wethouder Rutger Groot Wassink. ‘Heel veel zzp’ers verkeren nog steeds in acute inkomensnood. Wij hebben nu al 130 man extra ingezet en kunnen onze ruim 40.000 aanvragen daardoor net behappen. Als je daar allerlei extra controles aan vastknoopt, moet je maanden uittrekken voor de afhandeling van een aanvraag.’ Los van de uitvoeringstechnische problemen vindt Groot Wassink het ‘moreel onwenselijk’ en ‘heel hardvochtig’ om zzp’ers en masse te dwingen hun koophuis te verkopen.
Zzp-lobbyist Maarten Post van Stichting ZZP Nederland zegt dat hij zich grote zorgen maakt over de invoering van een partnertoets en de impact op de doorlooptijden. ‘Wij zien gemeenten die het nu al niet meer kunnen bijbenen en ondernemers die sinds maart nog geen cent hebben ontvangen.’ De angst voor massaal misbruik is volgens hem ‘overtrokken’. Uit een recente peiling van zijn organisatie blijkt dat zzp’ers met goedverdienende partners afzien van steun.
De verlenging van de zzp-bijstand komt vrijdag aan bod in de ministerraad, en het kabinet kondigt de nieuwe voorwaarden naar verwachting volgende week aan, zeggen betrokkenen. Het ministerie geeft desgevraagd geen commentaar.
Bron @FD
